سفالگری

سفالگری(pottery) یکی از هنرهای ماندگار انسان از دوره های باستان تا به امروز است. و هیچ یک از مصنوعات و ساخته های فکر و اندیشه انسان از نظر زیبایی و همچنین از نظر ارزانی و فراوانی مواد اولیه در طبیعت به پای سفال نمی رسد.

سفالگری چیست؟

دیکشنری Oxford Learner rsquos سفالگری را کاملا ساده اینطور توضیح می دهد: دیگ ها، ظروف و هر چیز ساخته شده با رس که در کوره پخته شده باشد به خصوص وقتی با دست ساخته شده باشند. اولین ظروف گرد اغلب با استفاده از تکنیک(Technique) های ساده ای مثل ظروف گرد انگشتی یا پینچ که امروزه هم پیدا می شوند ساخته شده اند. در این ظروف گلوله ای از گل شکل می گیرد؛ سفالگر با استفاده از انگشت شست و انگشتان دیگر، دهانه ای در وسط ایجاد می کند و از آنجا با دقت به طور مساوی در هر طرف اثر انگشتش را می گذارد. همین طور که گل پهن می شود دیواره ها نازک تر می شوند و می توان ظروف زیبایی را به این شکل ساخت.

تکنیک فتیله ای هم هست، روشی دیگر که تاریخ آن به هزاران سال پیش برمی گردد اما اغلب برای ساخت ظروف بلندتر یا باریک-تر استفاده شده است چرا که کمی مقاوم تر است. پایه اولیه کار با ضخامت یکسان در تمام قسمت ها پهن می شود سپس اشکال بلند لوله ای شکل با دست لول می شود و دور تا دور پایه، کار می شود. فتیله ها تا بالاترین قسمت روی همدیگر بلندتر و محکم تر ساخته می شوند. ساخت شکل و اندازه دلخواهتان برای ظرف به این روش واقعا ساده است.

روش مهم دیگری که سفالگرها از آن استفاده می کنند کار با قالب ها است؛
این روش یکسانی و یک شکل بودن همیشگی هر قطعه را تضمین می کند. سفالگرانی که در کارگاه کار می کنند تمایل دارند برای بدنه کار تولیدی خودشان در مقیاس بزرگ تری کار کنند و اغلب از قالب لغزنده که می تواند برای ساخت ظروفی مثل یک سرویس شام همسان عالی باشد استفاده می کنند.

با هنر سفالگری چه چیزهایی را می توان به وجود آورد ؟

با استفاده از هنر سفالگری می توان ظروف بسیار زیبا و مناسبی را به وسیله گل خاک رس(Clay) پدید آورد. این ظروف از لحاظ هنری نیز دارای ارزش و اهمیت بسیار زیادی می باشند. از جمله ظروف سفالی بی نظیر می توان به بشقاب، فنجان، گلدان ها و ظروف تزیینی زیبا و کوزه های ساخته شده از خاک رس اشاره کرد. همه این ظروف در واقع نمادی از فرهنگ و هنر ایرانی می باشند و استفاده از آن ها در محیط زندگی نیز دارای مزایای بی شماری می باشد.

هنر سفالگری چیست ؟

سفالگران ماهر و زبر دست در طی سالیان طولانی، سفال های بسیار زیبایی را با نقش ها و طرح های متنوع از خود به یادگار گذاشته اند. هنر سفالگری در واقع یکی از ارزشمندترین هنرها و صنایع دستی به شمار می رود و سفال های ساخته شده در هر قرن نمادی از فرهنگ و روند زندگی در آن دوران می باشد. بنابراین هنر سفالگری یکی از مهارت های بسیار ارزشمند با ابزار مناسب و در دسترس می باشد که می توان از آن برای خلق آثار هنری بسیار زیبا و بی نظیر بهره مند شد.

تاریخچه سفالگری

به طور حتم می توان گفت ظروف ساخته شده با گل رس، قدیمی ترین ساخته دست بشر است. ولی نمی توان به درستی مشخص کرد که در کدام نقطه از جهان اولین بار انسان دست به خلاقیت زده و ترکیب آب و خاک را برای ساخت اشیا به کار برده است. البته از آن جایی که تمدن های باستانی(Ancient civilizations) محل اولیه همه اکتشافات و اختراعات انسانی می باشند، لذا می توان گفت سفالگری نیز ریشه در تمدن ها و سرزمین های باستانی دارد. سفال یکی از قدیمی ترین صنایع دستی است و آثار بسیار زیادی از این هنر در دوره های مختلف تاریخی در سراسر جهان کشف شده است. برای اولین بار انسان های نخستین(Cavemen) به ساخت ظروف گلی اقدام کرده بودند و پس از مدتی که به دلیل تبخیر رطوبت موجود در گل، ظروف ساخته دست آن ها خشک شده
بود و آن ها به این موضوع پی برده بودند که با شکل دادن به گل و خشک کردن آن می توان ظروف مورد نیاز را تهیه نمود و سپس در طول زمان متوجه این نکته شده بودند که می توان ظروف گلی ساخته شده را توسط حرارت خشک نمود و به این ترتیب به ساخت ظروف محکم تر و با دوام بیشتری می پرداختند. مطالعه تاریخ سفالگری در جهان، می تواند بینش مناسبی نسبت به فرهنگ گذشته را برای ما فراهم آورد. سفال یکی از ماندگارترین آثار هنری است و مطالعه سفال های باستانی می تواند اطلاعات کلی و جامعی از وضعیت اقتصادی و توسعه فرهنگی(Cultural development) را به دست آورد.

سفالگری در ایران

در باستان شناسی(Archeology) پیش از تاریخ ایران، سفال یکی از پدیده های فرهنگی است و نقش و ترکیب آن به عنوان بیانی نمادین و تمثیلی، وسیله ای برای انتقال اندیشه و فرهنگ های گوناگون بوده است. با آغاز شهرنشینی، سفال های زیبا و با نقش و نگار زیبا رواج پیدا کرد. ایران دارای سابقه ای طولانی و درخشان در زمینه سفالگری می باشد.

مناطقی در ایران که سفالگری در آن انجام می شد :

با توجه به موقعیت جغرافیای(geographical location) خاص کشور ایران سفالگری در مناطق مختلفی از کشورمان انجام می گرفته است : البته در حفاری ها و پژوهش های انجام شده توسط باستان شناسان مناطقی مانند :

غرب رشته کوه زاگرس (لرستان)، منطقه جنوب دریای خزر (استان گیلان و مازندران)، منطقه ای در بخش شمال غرب کشور (استان آذربایجان)و همچنین منطقه ای در جنوب شرقی،

سفالگری در کرمان و بلوچستان :

به عنوان مثال در منطقه کرمان و بلوچستان سفالگری دارای قدمت بسیار زیادی می باشد و آثار به دست آمده از این چهار منطقه، تاریخ ساخت سفال ایران را در هزاره های قبل از میلاد نشان می دهد. آثار سفالی به دست آمده از دوره پیش از تاریخ در ایران و کاوش های باستان شناسان منجر به کشف سفال هایی در تپه گنج دره در کرمانشاه گردید. این منطقه به عنوان اولین و با قدمت ترین مکان ها در سفالگری ایران به شمار می رود و قدمت آثار به دست آمده از این تپه، مربوط به حدود 8 هزار سال قبل از میلاد می باشد. در مناطقی نظیر چشمه علی در ری و غار کمربند در بهشهر، نیز آثار سفالی بسیار با قدمت و تاریخی از سفالگری در ایران کشف شده است.

سفالگری در ایران باستان

سفالگری در ایران از قدمت زیادی برخوردار است و هم زمان با شروع روستا نشینی در ایران رونق پیدا کرد. دیگر سفال های مربوط به دوره نوسنگی(Neolithic) در ایران می توان به سفال های کشف شده در لایه نئولیتیک(Neolithic) غار بیستون اشاره کرد؛ در غار هوتو و همچنین در بهشهر، تکه هایی از اولین سفال ها کشف شده است.

پیشینه سفالگری در ایران

از دیگر سفال های اولیه می توان به سفال های کشف شده در روستاهای سراب، تپه سنگ چخماق شاهرود و تپه سیلک کاشان و زاغه دشت قزوین و همچنین چشمه علی در ری اشاره کرد. سفال های اولیه ساخته شده در این شهرها بدون نقش، خشن و به رنگ خاکستری و قرمز سوخته و آمیخته با کاه ومواد آلی بوده و در اجاق هایی درون خانه، نیم پخته می شدند.

پس از آن سفالگران اجاق ها را به بیرون از فضای منزل بردند و آن ها را برای تولید انبوه سفال مورد استفاده قرار می دادند. سفال های به دست آمده از آن دوران را می توان در گروه سفال های ساده و متداول در اشکال مختلفی نظیر کوزه، تنگ، سبو، ابریق، کاسه و پیاله طبقه بندی نمود و برخی دیگر از سفال های به دست آمده از این دوران به شکل حیوانات شکار، اهلی و چهارپایان مفید و باربر ساخته شده اند.

سفالگری در ایران دوره ساسانیان

در دوران ساسانی نیز سفال های قالب خورده یکنواخت و منظم بین خطوط موازی به صورت پرنده، شکل هندسی، برگ و گل نیلوفر به دست آمده اند
که بعضی از این سفال ها را با نوشته های سیاه قلم به خط پهلوی ساسانی مزین کرده اند.
البته طرز به کار بردن قالب در سفال های مربوط به دوره ساسانی در ادوار مختلف یکسان نبوده است.

نحوه استفاده از نقوش در دوران ساسانی

برای مثال گاهی قالب برای تهیه نقش معینی در سفال به کار برده می شد. اغلب از آن نقش ها برای احیای خاطرات و فرهنگ دوران ساسانی استفاده می شده است و نقش اصلی در میان ترنج های مجزا از هم، ایجاد می شد و نقوش تاریخی مانند مجالس معاهده سلطنتی و شکار را نشان داده است.

سفالگری در ایران دوران صفوی

از دیگر سفال های ایرانی یافته شده می توان به سفال های دوران صفوی اشاره کرد. سفال هایی خاص با تزئینات زیبا و مشابه با مینیاتور و سفال هایی که به تقلید از ظروف چینی ساخته شده بودند، از جمله مهم ترین آثار به جا مانده از سفالگری در دوران صفویه می باشد.

سفالگری در ایران دوران تیموری

در دوران تیموری تولید سفال های لعابدار و با طرح ها و نقش های متنوع رواج پیدا کرد. از ظروف سفالی بسیار زیبای ساخته شده در این دوران برای زیبایی بخشیدن به منازل استفاده می شده است.

لعاب زرین فام

استفاده از لعاب رزین فام هم در سفالگری اسلامی در ایران رواج پیدا کرد و سبب رشد چشمگیری در زمینه سفالگری گردید. لعاب زرین فام ، سفالگری ایران را به عنوان هنر و صنعت برتر به سراسر دنیا معرفی نمود.

استحکام سفال

سفال یکی از ارزشمند ترین ساخته های دست انسان است که از دوام زیادی نیز برخوردار است و می تواند برای هزاران سال در زیر خاک دوام بیاورد، البته استحکام سفال بستگی به مراحل تهیه و پخت آن نیز دارد.

استحکام سفال به چه عواملی بستگی دارد ؟

اگر ظرف سفالی از گل خاک رُس مرغوب تهیه شده باشد این گِل به خوبی ورز داده شده باشد ورز دهی و هواگیری آن با دقت زیاد انجام شده باشد در درجه حرارت مناسبی در کوره پخته شده باشد، در این صورت سفال سخته شده از استحکام زیادی برخوردار است و می تواند در طی سالیان طولانی دوام خود را حفظ کند.

چرخ سفالگری چیست ؟

در هنر سفالگری هر چه ذرات خاک ریز تر و متراکم تر باشند، سفال تولید شده مرغوب تر می باشد. برای شکل دادن به سفالینه ها از چرخ سفالگری استفاده می شود در واقع می توان گفت چرخ سفالگری از هزاره اول قبل از میلاد وارد صنعت سفالگری شد.

هنگامی که خاک رس پخته می شود، خاصیت سختی و استحکام خود را برای همیشه حفظ می کند.
استفاده از خاک رس دوام و کیفیت بی نظیری را برای سفال به ارمغان می آورد.

کسب مهارت های گوناگون با سفالگری :

هنر سفالگری، فرصت مناسبی را برای کسب تجربه ها و #مهارت های جدید در زندگی افراد فراهم می آورد و با ورود به این صنعت می توان از مزایای بی نظیر این هنر برای سنین مختلف بهره مند شد.
این در حالی است که برخی دیگر از فعالیت های روزمره در زندگی چنین مزیتی را ندارند.
در واقع می توان گفت هنر سفالگری و آموزش تکنیک های موجود در صنعت سفالگری مسیر جدیدی را برای پیشرفت و موفقیت در زندگی افراد ایجاد می کند.

سفالگری دارای ویژگی ها و مزیت های منحصر به فردی می باشد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:

گل خاک رس سبب ایجاد روحیه لطیف در شما می گردد.
دست زدن به خاک رس و گل سفالگری برای پوست مفید می باشد.
از هنر سفالگری می توانید به عنوان یک فعالیت لذت بخش در کنار دوستان خود و در اوقات فراغت خود بهره مند شوید.
سفالگری یک راهکار مناسب و عالی برای پرورش خلاقیت ها و استعدادها می باشد.
هنر سفالگری ورزش مناسبی برای ذهن و بدن به شمار می رود.
ساخت اشکال و ظروف مختلف به وسیله گل خاک رس، اوقات فراغت شاد و دلپذیری را برای شما ایجاد می کند.
سفالگری یکی از مناسب ترین روش ها برای کاهش استرس و اضطراب می باشد.
ایجاد آثار هنری گوناگون در زمینه سفالگری سبب افزایش اعتماد به نفس در شما می گردد و باور توانایی های فردی را برای شما امکان پذیر می کند.
سفالگری یک از فعالیت های بسیار مفید برای رسیدن به آرامش روحی و روانی می باشد و زمینه را برای کاهش درد و بیماری فراهم می آورد.

مراحل سفالگری

مراحل سفالگری را در این مقاله قصد داریم به صورت کامل برای شما کاربران گرامی شرح دهیم.
چرا که دانستن آن برای شما عزیزانی که حتی اندکی به این هنر علاقه دارید جالب و جذاب خواهد بود.
ما راهمراهی کنید تا با هم مراحل سفالگری را مرور کنیم.

در آغاز باید ابزار های مورد نیاز سفالگری را بشناسیم :

مهم ترین چیزی که برای انجام مراحل مختلف سفالگری به آن احتیاج دارید گل رس است.
برای انجام پروژه های کوچک سفالگری می توانید گل رس را به صورت آماده تهیه کنید.

ابزارهای مورد نیاز در مراحل سفالگری :

سوزن چرم چاقو مشته کاردک اسفنج قلمو کاردک سیم قطع کننده

تفاوت سرامیک و سفال

سرامیک ها چه ویژگی هایی دارند؟

بیایید با تعریفی دقیق از سرامیک شروع کنیم:
سرامیک و ظروف سرامیکی از مصالحی ساخته شده اند که وقتی حرارت ببینند تا همیشه تغییر می کنند.
تغییرات در سطح مولکولی هستند که ویژگی های فیزیکی شی را هم تغییر می دهد.
این قسمت دقت زیادی می خواهد چرا که خاک رس یکی از مصالح سرامیک است اما مصالح دیگری هم برای سرامیک هست.
بعضی از عناصر مثل کربن(Carbon) یا سیلیکون(Silicon) می توانند به عنوان مصالح سرامیک در نظر گرفته شوند (سرامیک ها همیشه شامل مصالح غیرفلزی هستند).

اما ما می خواهیم در این مطلب درباره رس صحبت کنیم. به مفهوم سنتی آن، مواد خام سرامیکی شامل مواد معدنی مثل کائولینیت(Kaolinite) هستند (گاهی اوقات به نام گِل چینی هم شناخته می شود). ویژگی اصلی سرامیک تغییراتی است که طی فرآیند پختن در کوره شکل می گیرد. برای مثال، رس مقداری آب شیمیایی بسته شده در خود دارد که باعث می شود وقتی یک شی گلی در آب قرار بگیرد از هم بپاشد (وا برود).
وقتی این شی در دمای بین 660⁰ ⁰F 1470(⁰C 800 و ⁰350) پخته شود، رس به سرامیک تبدیل می شود و هیچ وقت دوباره از هم نمی پاشد. کلمه سرامیک از کلمه یونانی باستانی keramos گرفته شده است که به گل سفالگری و اشیا ساخته شده از آن اشاره دارد.

تاریخچه سرامیک

یکی از جالب ترین موارد درباره سرامیک این است که تاریخ آن به شروع یکی از قدیمی ترین صنایع باقی مانده در دنیا برمی گردد و حتی از آن مهم تر اینکه بسیاری از روندهای کلی همانطور باقی مانده است ( اساسا این روند شامل پیدا کردن رس و ترکیب آن با آب برای نرم کردن کافی آن برای درست کردن اشکالی با آنها و پختن آن در کوره به منظور نفوذ ناپذیر شدن آنهاست). انجمن سرامیک آمریکایی بیان کرد در اوایل، 24000 سال پیش از میلاد مسیح ، مجسمه های انسانی و حیوانی از رس و در کوره های حفر شده در زمین ساخته شده اند.

بسیاری از این مجسمه ها برای اهداف تشریفاتی استفاده می شده اند و تقریبا تا 10000 سال بعد که پیشرفت های عمده در استفاده از سرامیک به عنوان ظروف کاربردی مثل ظروف غذا و ذخیره آب و همچنین آجرهای رسی برای ساخت خانه به وجود آمد از سرامیک استفاده خاصی نشد. با پیشرفت های کاربردی تر ظروف تعریف جدیدی به وجود آمد: سفالگری . توضیحات بیشتر را در ادامه بخوانید

انواع گل سفالگری

مقدمه انتخاب گل سفالگری مناسب
زمانی که میخواهید برای خاک رس مناسب سفالگری برای کاربرد خود، تحقیقی
انجام دهید یا تصمیم گیری کنید، شما باید محصول نهایی، هزینه و سطح مهارتی لازم را در نظر بگیرید.
زمانی که میخواهید گل سفالگری را انتخاب کنید، شما باید نوع کوره ای که به آن دسترسی دارید و محدوده ی حرارتی آن را نیز بدانید.
هر خاکی، محدوده ی حرارتی خاصی را داراست.
در صورتی که شما از روش های ساخت مختلفی مثل کوزه گری با چرخ کوزه گری یا
با دست استفاده میکنید، که تمامی این موارد را میتونید در کلاس های
آموزش سفالگری پویا اندیش بیاموزید ؛ ممکن است به بیش از یک نوع خاک برای کار، نیاز داشته باشید.
ما این را آموختیم که قبل از انتخاب بهترین نوع خاک برای استفاده، متغیر های زیادی
وجود دارند که باید آنها را در نظر گرفت و بمنظور به اشتراک گذاری دانشی که بر اثر تجربه کسب کرده ایم، مطلب آموزشی زیر را برای شما فراهم کردیم.

گل سفالگری چیست؟

خاک رس از بهترین ذرات سنگ ها و صخره ها که در اثر باد و باران فرسایش(Erosion) یافته و سپس بوسیله ی آب های جاری جابجا شده اند، تشکیل شده است. این ذرات در پایین رودخانه یا نهر جمع شده و در آنجا به یکدیگر می چسبند و سخت و فشرده میشوند. خاک رس را تقریبا در هر جایی میتوان یافت و از لحاظ هزینه هم ارزان است.خاک رس دارای حالت های دگرگونی بسیاریست؛ زمانی که مرطوب است، حالتی نرم و شکل پذیر دارد و شما میتوانید به هر شکلی که میخواهید، آنرا در بیاورید.

زمانیکه به قدری خشک میشود و غلظتی شبیه به شکلات پیدا میکند، میتوان کارهای منبت کاری و تراش کاری بر روی آن انجام داد. همچنان که آب تبخیر میشود، خاک نیز، بسته به ضخامت و میزان رطوبت، بیشتر خشک میشود و حالتی شکننده پیدا میکند. در این قسمت، میتوان با مرطوب کردن خاک، آنرا نرم کرد. بنابراین خاک با هر شکلی که ساخته شد، تا زمانی که با دمای بالا حرارت نبیند، شکلش ثابت و همیشگی نمی ماند.

تاریخچه سفال مینایی

سفال مینایی از دوران باستان تا کنون همواره مورد توجه قرار گرفته است و بسیاری از سفالگران به ساخت سفال های مینایی می پرداختند.
معمولا دو مرحله پخت در لعابکاری صورت می گیرد که به مرحله اول آن بیسکوییت می گویند، و در مرحله دوم پخت از لعاب مینا برای تزیین سفال استفاده می شود. برای ایجاد سفال های مینایی از سیلیکات آلومینیوم(Aluminum silicate) در ایجاد گل رس استفاده می کنند، در این روش خاک مورد استفاده در سفالگری معمولا خاک چینی یا کائولین(Kaolin) می باشد. در روش مینایی، با مایع مینا بر روی ظروف لعاب خورده نقاشی می کنند. این مایع پس از پخت در شرایط اتمسفر کوره به قشر نازکی از فلز تبدیل می گردد،
و به رنگ های طلایی، مسی، عنابی یا سایر رنگ ها دیده می شود.

شیوه مینایی را که در آن از ترکیب رنگ های اصلی و طلایی استفاده می شد، هفت رنگ می نامیدند. زمینه رنگ در این روش آبی کبالت می باشد که در زیر لعاب شفاف و بی رنگ قرار داده شده است. ظروف سفالی هفت رنگ اغلب در ری، ساوه، کاشان و نیشابور تولید می شد و بهترین ظروف سفالی مینایی یا هفت رنگ مخصوص شهر ری بوده است. نقش معروف سفال مینایی هفت رنگ در این دوران اغلب صحنه ها و مجالس حماسی و افسانه های تاریخی ساسانی و نقش انسان و هم چنین اسلیمی و نقش جانوران در موضوعات داستانی بوده است.

تاریخچه سفال مینایی : دوره سلجوقی

استفاده از روش مینایی در سفالگری از دوران سلجوقیان در ایران رواج پیدا کرد و به حد کمال خود رسید. در آن دوره از سولفات مس(Copper sulfate) و نیترات نقره(Silver nitrate) و طلا(Gold) و همچنین نیترات بیسموت(Bismuth nitrate) برای تزیین ظروف سفالی استفاده می شد؛
و گاهی با کربنات نقره و کربنات مس، رنگ های زیبایی را ایجاد می کردند. در دوران سلجوقی روش کار برای ایجاد سفال های مینایی به این ترتیب بود، که یک قسمت از مواد ذکر شده در بالا را با سه قسمت از گل اخرا و صمغ عربی که کاملا ساییده و نرم شده بود را با هم ترکیب می کردند، و سپس به صورت لایه ای نازک بر روی لعاب نقاشی می کردند.

تاریخچه سفال مینایی : قرن ششم هجری

در قرن ششم هجری یک نوآوری فنی راه سفالگری را متحول کرد، در این دوران سفالگران لعاب قلیایی را ابداع نمودند که این نوع لعاب از قابلیت بیشتری در پذیرش رنگ و لعاب و مینا برخوردار بود. در این دوران از ظروف سفید و یا به رنگ آبی روشن بودند و در سفال مینایی این دوران، تزیینات صورت گرفته بیشتر شامل صحنه های شکار می باشد، که با استفاده از مینای مشکی و سفید و یا طلایی، تزیینات بسیار زیبا و جذابی را پدید آورده اند.

اختراع چرخ سفالگری

در دوران های بعدی، یعنی حدود چهار هزار سال قبل از میلاد، سفالگران این ظروف سفالی را زیباتر و شفاف تر ساختند و از کنده کاری هایی با شکل های مختلف ظروف برای تزیین ظروف سفالی استفاده کردند و این خود می تواند حاکی از اختراع چرخ سفالگری در این دوران باشد که البته این چرخ های اولیه در واقع تخته های چوبی باریکی بودند که توسط حرکت دست چرخانده می شدند تا به سفال حالت دلخواه و شکل زیباتری بدهند. اختراع چرخ سفالگری در واقع نقطه عطف سفالگری محسوب می شود؛ زیرا چرخ های سفالگری موجب رونق صنعت سفالگری شدند و تحول بزرگی را در ساخت سفال و ترویج سفالگری ایجاد کردند.

کوره سفالگری

در حدود سه هزار سال قبل از میلاد سفال های خاکستری ساخته شده توسط؛ چرخ که البته بسیار الگو گرفته از ظروف فلزی بودند رواج پیدا کردند. ظروف بدست آمده از این دوران نشانگر این است که این ظروف در کوره های مخصوص و در شرایط حرارتی و اکسیداسیون(oxidation) مناسب در کوره قرار گرفته و پخته شده اند. استفاده از این سفال های خاکستری تا اواسط هزاره دوم قبل از میلاد هم بسیار رواج داشت؛ تا اینکه در حدود هزار سال قبل از میلاد صنعت فلزکاری رونق بیشتری
پیدا کرد و استفاده از صنعت سفالگری کاهش یافت و هم چنین سفال های ساخته شده در این تاریخ از مرغوبیت پیشین برخوردار نبودند.

تاریخچه سفالگری در زمان سلسله هخامنشی

دوران درخشان بعدی در صنعت سفالگری مربوط به سده ششم قبل از میلاد و در زمان سلسله هخامنشی است؛ یرا در این دوران سفال های لعاب دار ایجاد شدند. سفال های به دست آمده از این دوران دارای طراحی و ظرافت بسیار زیادی هستند و همچنین دیوارهای کاخ های تخت جمشید و شوش با استفاده از آجرهای لعاب طراحی و ساخته شده بودند.

بنابراین ساخت ظروف لعاب دار مربوط به دوران هخامنشی است که این ایده نیز خود یکی دیگر از ابداعات خارق العاده و شگفت انگیز سفالگری محسوب می شود. پس از سلسله هخامنشی؛ می توان به سفالگری در دوره اشکانیان و ساسانیان اشاره کرد. در این دوره ظروف سفالی را در دو گروه لعابدار و بدون لعاب تهیه می کردند. البته در دوران ساسانی بیشتر از رنگ های آبی و سبز فیروزه ای برای تهیه ظروف سفالی موردنظر خود استفاده می کردند.

سفالگری اسلامی به سه دوره اولیه اسلامی، دوره میانه اسلامی و دوره متأخر اسلامی تقسیم می شود:

که در دوره اولیه پس از اسلام رنگ لعاب مینایی که رنگ آن کاملا سفید بود، در مقایسه با استفاده از گل رس سفید رواج پیدا کرد. در دوران میانه اسلامی ساخت ظروف چینی رونق پیدا کرد و در بسیاری از ظروف ساخته شده در این دوران از لعاب زرین فام استفاده می شد.

در دوران متأخر اسلامی و به خصوص در عهد صفوی، سفال ها از تنوع و زیبایی بیشتری برخوردار شدند و آثار سفالی بسیار زیاد و متنوعی هم از دوران صفوی به یادگار مانده است که نمایانگر شکوفایی صنعت سفالگری در این دوران است. علاوه بر آن در این دوران هنر کاشی کاری هم رواج بسیاری یافت که از آن در معماری و طراحی نمای ساختمان بهره می بردند. به همین دلیل از قرن پنجم هجری به بعد کمتر بنایی را می توان یافت که در آن از کاشی کاری ها و خشت های زیبا برای تزیین نمای بنا استفاده نشده باشد.

مبدا و جایگاه اصلی سفالگری کجاست ؟

باستان شناسان سرزمین باستانی سومر را جایگاه اصلی سفالگری می دانند. ولی کاوش های انجام شده حکایت از پیداکردن آثار سفالی مربوط به شش هزار سال قبل در نواحی جیرفت دارد. آنچه مسلم است ایرانیان از دیرباز با این هنر باستانی آشنا بوده اند و در ساخت ظروف گلی از آن استفاده می کردند.

تاریخچه سفالگری در مصر

همانطور که از شواهد تاریخی بر می آید ساخت سفال به وسیله چرخ سفالگری به حدود 400 سال قبل از میلاد باز می گردد و پس از آن دوران تولید انبوه سفال آغاز گردید و سفالگری رواج بیشتری در سراسر جهان پیدا کرد. سفال های کشف شده را از طریق تجزیه و تحلیل و ردیابی عناصر موجود در خاک رس آن ها می توان شناسایی کرد و به این ترتیب برآوردیی از تاریخ پخت آن ها به دست آورد. برای اولین بار مصریان اقدام به ساخت کوره برای ساخت ظروف سفالی نمودند.

آن ها برای ساخت سفال از مخلوطی از کاه و خاک رس استفاده می کردند. پس از آن در مصر باستان از خاک رس نرم و ترکیب آن با کوارتز برای این کار استفاده می کردند. برای صیقل دادن سطح سفال ها از سایش سنگ بر روی آن ها استفاده می کردند و با لایه نازک دیگری از گل رس را بر روی سفال می کشیدند و به این ترتیب ناهمواری های موجود در سفال را از بین می بردند. مردم مصر با کسب بیشتر در این زمینه یک ماده سبز مایل به آبی را برای استفاده در سفالگری کشف کردند.
این ماده در واقع از ترکیب کوارتز(Quartz) با کربنات سدیم(Sodium carbonate) و مس معدنی تشکیل شده بود و از آن به عنوان لعابی برای تزیین ظروف سفالی استفاده می کردند.

تاریخچه سفالگری در یونان

ظروف سفالی ساخته شده در یونان باستان نیز دارای فرم و حالت های متنوعی بودند و میل به زیبایی و تکامل در آن ها موج می زد. سفال در این دوران با تصاویری از سبک زندگی روزانه مردم و همچنین داستان های خدایان و الهه های یونانیان ترکیب شده بود. در گلدان ها و ظروف سفالی ساخته شده توسط خاک رس که معمولا به رنگ قرمز بودند، این تصاویر با یک پس زمینه سیاه و سفید نقاشی شده بود که زیبایی خاصی به این ظروف می بخشید.

تاریخچه سفالگری در قرون وسطی

در قرون وسطی از مخلوط شن و ماسه با خاک رس در سفالگری استفاده می شد و ظروف ساخته شده به این روش دارای استحکام زیادی بودند. در این روش باید میزان به کافی آب در ترکیبات گل سفالگری وجود داشته باشد. استفاده از آب کافی و ورز دادن گل سبب ایجاد یک گل مناسب برای کوزه گری می گردد و از ایجاد ترک سفال در کوره جلوگیری به عمل می آورد. ترکیب کردن و ورز دادن گل خاک رس سبب شکل دهی مناسب به سفال می گردد و از مشکلات ایجاد شده به دلیل انبساط حرارتی جلوگیری به عمل می آورد.

تاریخچه سفالگری در قرن سیزدهم

در حدود نیمه قرن سیزدهم، سفالگران آلمانی شروع به تولید ظروف سفالی سنگ نما کردند. در این نوع از ظروف سفالی که با استفاده از خاک رس نرم ساخته شده بودند، از دمای بیشتری برای پخت آن ها استفاده می شد. این ظروف سفالین سنگ نما در رنگ های قهوه ای مایل به زرد و یا خاکستری بودند و جزء ظروف بسیار محکم و با دوام بسیار زیاد به شمار می رفتند.

ظروف سفالین شفاف برای اولین بار در چین تولید شدند. این ظروف سفالی چینی از یک خاک رس به نام کائولن ساخته شده بودند و در رنگ های متنوع و گوناگونی عرضه می شدند.

تاریخچه سفالگری در ایران

امروزه در بسیاری از شهرهای ایران هنوز صنعت سفالگری با علاقه خاصی دنبال می شود و به یکی از صنایع دستی مردم این مناطق تبدیل شده است. لالجین همدان، میبد یزد، سیاهکل گیلان، شهرضا در اصفهان، جویبار مازندران و کلپورگان در سیستان و بلوچستان از مناطقی هستند

که هنرمندان سفالگر در آنجا مشغول به فعالیت می باشند. البته اهل فن می دانند که سفال تولید شده در هر یک از این مناطق با دیگری در طرح و رنگ و نوع مواد تفاوت دارد که این اختلاف ناشی از امکانات جغراقیایی هنرمندان سفالگر می باشد.

بازار کار سفالگری

کوتاه از تاریخچه سفال ایران

دیر زمانی است که ایرانیان با سفال و سفالگری آشنا شده اند. ایرانیان باستان با صنعت سفالگری دست سازهای بی نظیری را به یادگار گذاشته اند که یادآور ذوق و سلیقه پیشینیان است. صنعت سفال از گذشته تا به امروز در ایران دچار تحولات بسیاری شده زمانی مورد توجه و زمانی نیز مورد بی مهری قرار گرفته است.

مراکز عمده سفال ایران :

مراکز عمده سفال ایران در کلپورگان و لالجین قرار دارند که صنعت سفال ایران را تا به امروز زنده نگه داشته اند. صنعتگران هنرمند مراکز سفالگری همه مراحل کار از تهیه خاک مناسب برای سفال سازی گرفته تا لعاب کاری و خشک کردن سفال ها در کوره را در همان محل انجام می دهند.

بازار کار سفالگری

لالجین، پایتخت سفال ایران
صنعت سفال ایران با نام #لالجین یکی شده است. هنرمندان سفالگر لالجین از سال های دور این هنر ابا اجدادی را به نسل بعدی منتقل کرده اند. در لالجین انواع ظروف سفالی مصرفی و تزئینی در طرح ها و رنگ های متنوع ساخته می شود.
در لالجین کاسه، قوری، گلدان، اشیای تزئینی، تابلوهای سفالینه و هر چیزی را پیدا خواهید کرد. سفالینه های لالجین در سراسر ایران و جهان شهرت زیادی دارند. در چند سال گذشته میزان عرضه و تقاضا و همچنین بازار مصرف داخلی سفال به گونه ای بود که برخی از سفالگران جوان تر به دیگر کارهای هنری مرتبط با سفالگری روی آورده اند، تا هر چه بهتر بتوانند از این راه امرار معاش کنند.

نقاشی روی سفال یکی از متداول ترین کارهایی است که سفالگران لالجین و دیگر شهرها انجام می دهند. انواع رنگ دانه های طبیعی و معدنی بر روی سفال ها نقش می بندد و پس از پخت در کوره به صورت ثابت بر روی سفال باقی می ماند. نقاشی های زیر لعابی و رو لعابی از انواع نقاشی روی سفال هستند.

صنعت سفال در لالجین

خاک های لالجین حکم طلا را دارد و روزی اهالی را می رساند. ورز دادن گل و نشستن پشت چرخ سفالگری در کارگاه های کوچک، راهی است برای امرار معاش اعضای خانواده که همگی در سفالگری مشغول به کار هستند.
آوازه سفالینه های لالجین در خارج از مرزها موجب شد تا گروهی از داوران جهانی صنایع دستی به لالجین سفر کرده، و از نزدیک فروشگاه ها و مراکز تولید سفال لالجین را بازدید نمایند. بررسی های موشکافانه از کارگاه های کوچک و دیدن صدها نمونه از تولیدات بومی نتایج شگرفی در بر داشت. لالجین ، عنوان شهر جهانی سفال را کسب کرد. این افتخاری است که نصیب هنرمندان سفالگر ایرانی شده است.

بازار کار سفال در ایران و جهان

ثبت جهانی لالجین به رشد #گردشگری و سفالگری این شهر کمک بسیاری کرد. ورود گردشگران ایرانی و جهانی به لالجین موجب شد تا سفالینه های این شهر بیش از پیش دیده شده و در معرض دید جهانیان قرار گیرد. بازار کار سفال با یک جهش نسبی روبرو شد و مسیر صادرات سفالینه های ایران به خارج از مرزها رونق گرفت. تا به امروز تنها 5 درصد از سهم صادرات غیر نفتی ایران را سفال تشکیل می داد ، که امید داریم با ثبت جهانی شدن لالجین و سفال ایرانی تمهیداتی برای صادرات جهانی اندیشیده شود.

بازار کار سفالگری

سفالینه های ایران قابلیت رقابت با سفالینه های دیگر کشورها را داراست و می تواند به خوبی بازار خرید مناسبی در سطح جهانی داشته باشد.
این امر مستلزم مهیا شدن بستری مناسب برای عرضه سفال به بازارهای جهانی است.
برای مثال وجود صنعت بسته بندی و حمل و نقل در کنار کارگاه های سفالگری می تواند تسهیلاتی را در فروش سفال ایجاد کند.

توریست و سفالگری

(Tourism industry)چنانچه امکان بازدید عمومی از کارگاه های سفالگری مهیا شود و علاقه مندان بتوانند مراحل تولید و ساخت سفالینه ها را از نزدیک مشاهده کنند، گردشگران بسیاری را جذب خواهند کرد. رشد صنعت توریسم در کنار صنعت سفالگری می تواند رونقی دو چندان داشته باشد که امید است این امر هر چه زودتر اتفاق بیفتد.

بازار جهانی برای خرید سفالینه های ایران

سالانه حدود 100 میلیون دلار سفالینه به خارج از مرزها صادر می شود. این سفالینه ها علاوه بر لالجین کارهنرمندان کلپورگان است. سفال کلپورگان به طور کامل مصرف صادرات دارد و در بازار داخل عرضه نمی شود.
این سفال ها در 30 شکل هندسی از لیوان تا کوزه ساخته می شود، که شهرت جهانی داشته و خریدارانی از کشورهای اروپایی، آمریکایی و عربی دارد. گفته می شود بازار مصرف داخلی توان خرید سفال کلپورگان را ندارد. اغلب صادرات سفالینه به کشورهای اروپایی و امریکایی است که شامل اشیا تزئینی می شود.در کشورهای غربی کاسه و بشقاب های لعاب کاری شده تزئینی، گلدان های بزرگ با نقش و نگار ایران باستان، ظروف مشبک و نقش و نگار دار بیش از اشیای مصرفی محبوبیت دارد. صنعت سفال ایران به کشورهای عربی و حاشیه خلیج فارس نیز راه پیدا کرده است. صادرات سفال ایرانی به این کشورها شامل سفال های مصرفی و کاربردی است

مثل : انواع بشقاب، کاسه، کوزه، پارچ، لیوان، شمعدان گلدان هایی منقش به خطوط اسلامی در کشورهای عربی بسیار پر طرفدار است. سفالگری در خانه یکی از راحت ترین و آرامش دهنده ترین کارهایی است که با استفاده از آن می توان زمینه را برای سرگرمی و فعالیت های هنری فراهم آورد. از آن جایی که سفالگری نیاز به مواد اولیه کمی دارد، در واقع یکی از هنرهای ارزان و مقرون به صرفه است. می توان به راحتی در منزل به ایجاد آثار هنری در این زمینه پرداخت و سفال های بسیار زیبا و منحصر به فرد را خلق نموده و از ساختن آنها لذت برد.

مراحل سفالگری در خانه :

در سفال گری از یک توده خاک رُس مرطوب استفاده می شود و برای شکل دادن به این خاک رُس باید آن را درون چرخ سفالگری قرار داده و به وسیله حرکت چرخ سفالگری، می توان از ترکیب هماهنگی های ایجاد شده در ذهن و بدن با محیط اطراف یک اثر هنری بسیار زیبا را به وجود آورد.

مزایای سفالگری در خانه :

به همین جهت می توان گفت سفالگری دارای مزایای بی شماری است و از آن جمله می توان : به مزایای بی نظیر آن در ایجاد حس آرامش زیاد به واسطه کار با گِل رُس و نیز درمان بسیاری از بیماری های حرکتی و جسمی اشاره کرد.

حس خوب آرامش و خلاقیت در سفالگری در خانه

برخی از افراد دچار استرس در زندگی هستند و یا از ناراحتی های فکری در زندگی خود رنج می برند. پرداختن به هنر سفالگری در خانه می تواند یک راهکار بسیار مناسب و تأثیر گذار در بهبودی این اشخاص باشد؛ زیرا سفالگری در خانه سبب ایجاد آرامش روحی و روانی در افراد می گردد و محیط مناسبی را برای بهبود علائم بیماری های روحی برای این افراد فراهم می آورد. به این ترتیب سفالگری در خانه علاوه بر این که یک فعالیت سرگرم کننده است،می توان با استفاده از آن به تقویت خلاقیت و مهارت های فردی پرداخته و به آرامش روحی و روانی دست پیدا کرد.

پرورش احساسات مثبت با سفالگری در خانه

سفالگری یکی از بهترین فعالیت ها برای درمان افسردگی و اختلالات روحی و روانی می باشد. از آن جایی که پرداختن به هنر سفالگری سبب توجه به جزئیات و دقت بیشتر می گردد و با استفاده از آب و خاک که جزو طبیعت هستند، می توان یک محصول نهایی بسیار زیبا را پدید آورد، می توان گفت : سفالگری نقش بسیار مهم و تأثیرگذاری را در ایجاد آرامش و احساسات مثبت در افراد دارد.

افزایش خلاقیت با سفالگری در خانه

سفالگری یکی از بهترین و ارزشمندترین فعالیت های هنری می باشد که سبب افزایش خلاقیت در افراد می گردد. شخص هر بار با خلاقیت و فکر خود سفال ها و ظروف مختلف و زیبایی را می سازد و از ظروف سفالی و آثار هنری که خود ساخته است لذت می برد و این حس رضایت و آرامش درونی را برای افراد به ارمغان می آورد. و این حس رضایت و آرامش، فشار خون راکاهش داده و ضربان قلب را تنظیم می نماید.

تغییرات خلق و خو با سفالگری در خانه :

سفالگری در خانه در واقع یکی از روش های مؤثر برای بهبود خلق و خو در افراد می باشد. تنها با چند جلسه سفالگری می توان از آثار شگفت انگیز و بی نظیر آن در سلامتی و بهبود الگوهای رفتاری(behavior patterns) بهره مند شد. در واقع می توان گفت سفالگری یکی از مناسب ترین شیوه های درمان غیر دارویی برای به دست آوردن سلامت روح و روان محسوب می شود.

افزایش اعتماد به نفس با سفالگری در خانه

سفالگری یکی از فعالیت های بسیار ارزشمند برای تمام سنین می باشد که ایجاد آثار هنری در این زمینه سبب افزایش و بهبود عزت نفس و اعتماد به نفس در فرد هنرمند می گردد؛ زیرا به وسیله سفالگری، فرد به استعدادهای دورنی خود پی می برد و می تواند به شکوفایی استعدادها و مهارت های فردی خود بپردازد و به این ترتیب اعتماد به نفس در افراد تقویت می گردد.

چطور اشیا سفالی و رسی را خشک کنیم ؟ راهکارهای کلی برای خشک کردن اشیا سفالی و رسی خشک کردن سفال روی طاقچه، جایی را برای جریان خوب هوا نشان میدهد . خشک کردن اشیا سفالی و رسی که میسازیم گامی مهم در آماده کردن آنها برای کوره است. دو موضوع مهم در این باره وجود دارد.

اشیا سفالی، به خصوص آنهایی که برجستگی یا ضخامت نامساوی دارند ( مثلا روی دسته ها) باید به طور یکسان خشک شوند. تمام رس باید قبل از اینکه برای تبدیل شدن به رنگ آجری در کوره قرار بگیرد؛ تا حدی که به رنگ استخوانی درآید خشک شود.

راهکارهای کلی خشک کردن سفال :

ظروف را روی طاقچه بگذارید تا جریان هوای آزاد به هر کدام بخورد. ظروف سفالی را با استفاده از دستگاه های گرم کن یا دمنده هایی با جریان هوای گرم
مثل سشوارها به سرعت خشک نکنید.
چنین کاری می تواند دلیل ترک خوردن سفال به خصوص وقتی گل به سفتی چرم یا خشک تر است باشد.خشک کردن به آهستگی و به طور مساوی بهترین روش است.
اگر کارها خیلی سریع خشک می شوند آنها را با پلاستیک طوری که به ظروف نچسبد بپوشانید.
اگر رطوبت هوا بالا است، کارها را با روزنامه بعد با پلاستیک بپوشانید.
روزنامه هر گونه بخار تبدیل شده به مایع را جذب می کند.
سعی نکنید هیچ ظرفی را پس از اینکه به سفتی چرم شد بدون برداشتن هیچ آرمیچر(Armchair) انعطاف پذیری خشک کنید.
یک آرمیچر که به حد کافی راحت به هم فشرده نشود باعث ترک خوردن گل می شود.

از جالباسی های سیمی برای خشک کردن سفال استفاده کنید

یک ورقه گل روی جالباسی سیمی در حال خشک شدن که اجازه می دهد رطوبت گل در تمام سطوح تبخیر شود. ورقه های گلی و کاشی ها به شدت مستعد تاب خوردگی و ترک خوردن هستند
چرا که معمولا فقط یک سطح طولانی در معرض هوا دارند و باعث می شود ورقه به صورت نامساوی خشک شود. یک روش برای خشک شدن یک ورقه گلی یا کاشی به طور مساوی قرار دادن آن پی از شکل گرفتن روی یک جالباسی سیمی است.

از دیوار خشک برای خشک کردن سفال استفاده کنید

نمودار چگونگی استفاده از دیوار خشک برای خشک کردن ورقه های گلی و کاشی ها به طور مساوی چون دیوار خشک از پلاستر ساخته شده می تواند هنگام کار با ورقه های گلی و کاشی ها خیلی مفید باشد. درست مثل پلاستر، دیوار خشک می تواند رطوبت را از گل جذب کند. دقت کنید دیوار خشکی مرتب تهیه کنید نه دیوار خشک هایی که راهبندهایی برای کاهش کپک دارد.

ورقه های لوله شده گلی یا کاشی ها روی برگه های روزنامه قرار می گیرد. وقتی پهن شد، به اولین قسمت دیوار خشک منتقل می-شود و با یک برگه روزنامه دیگر پوشانده می شود سپس دومین قسمت دیوار خشک روی آن قرار می گیرد.
تا جایی که لازم است همین روند را تکرار کنید. دیوار خشک رطوبت را از هر دو طرف ورقه های گلی و کاشی ها جذب می کند و به این ترتیب گل به آهستگی و به طور مساوی خشک می شود. بگذارید ورقه های گلی و کاشی ها بین تکه های دیوار خشک قرار بگیرد تا به سفتی چرم یا به رنگ استخوانی خشک شود.

نکات و ترفندهای سفالگری

نکات و ترفندهای سفالگری را بررسی کنید و کار سفالتان را راحت تر و روان تر پیش ببرید خودتان را از شر سلفون راحت کنید و برای تراز کردن قالب های گچی از ساپورت استفاده کنید

برای تراز کردن قالب های گچی از ساپورت استفاده کنید

ممکن است تراز کردن قالب های گچی با سلفون برای نچسبیدن گل به قالب وسوسه کننده باشد اما گاهی اوقات سلفون، روی گل کاملا صاف شما رد به جا می گذارد و از بین بردن آنها، وقتی گل کاملا خشک شده است کار را کمی نامرتب می کند. وقتی گل را از قالب جدا می کنید ساپورت ها ردی از خودشان روی گل به جا نمی گذارند؛ بادوام تر هستند و همچنین یک تکه، کامل و با تمیزی از گل جدا می شود.

به در قوطی های لعاب وازلین بمالید

وقتی مجموعه متنوعی از قوطی های لعابی دارید می توانند خیلی چسبناک و باز و بسته کردن درهایشان مشکل باشند. یک راه حل خوب برای این مشکل، زدن یک لایه وازلین (یا ژل نفتی) به داخل این درها است تا راحت و روان باز شوند. می توانید برای در چسب ها هم این کار را انجام دهید.

برای قطعه های مربعی شکل یک قالب گونیایی قرار دهید

یک ترفند خوب و ساده برای ساختن ظروف کاملا مربعی ساخت یک قالب گونیایی است.
شما چیز زیادی جز چند تکه تخته چندلا ۱ frasl۲ اینچی نیاز ندارید.
آنها را در قطعات حدودا 15-12 اینچی و به شکل زاویه ای قائم ببرید.
حالا دو انتهای بریده را با دو گیره حدودا 15 و یک گیره 14 اینچی به همدیگر وصل کنید، هر کدام از آنها را به وسط هر گوشه قالب گونیایی وصل کنید.
دو تخته چند لا را در این فضای خالی و گل را بالا قرار دهید.
حالا گل را تا ضخامت مورد نیازتان پهن کنید و برای وصل قطعه ها به هم، قبل از
کمی جا به جایی و جا گذاشتن رد روی گل یک قطعه اضافه را روی قالب قرار دهید.
همین کار را برای چهار گوشه انجام دهید و به این ترتیب ظرفی کاملا چهارگوشه خواهید داشت.

بازیافت گل

با بازیافت هر گل غیرقابل استفاده، در وقت و هزینه و دورریخت صرفه جویی کنید. برای اصلاح دورریخت هایی که خشک هستند می توانید آنها را با آب اسپری کنید و آنها را تا 24 ساعت در یک کیسه پلاستیکی بگذارید و بعد می توانید از آنها دوباره استفاده کنید. شما باید بتوانید از هر گل کوره نرفته دوباره استفاده کنید.

کارتان را به رگه های رنگی منقش کنید

اگر تجربه کار با لعاب های سرامیکی را برای تاثیرات مختلف آنها دوست دارید، این تکنیک ساده کارهای شما را به روز رسانی می-کند. در واقع این تکنیک درباره ساختن زمینه ای مدور از فوم اصلاح (کمی بزرگ تر از کاسه یا بشقابی که می خواهید لعاب کاری کنید) است. از تمام رنگ های لعاب مختلفی که می خواهید استفاده کنید در فوم اصلاح بریزید سپس با استفاده از یک قلم مو رنگ ها را به اطراف بچرخانید و پخش کنید. بعد کاسه یا بشقاب را روی فوم اصلاح رگه دار وارونه کنید. اگر فوم اصلاح را به آرامی بشویید و مراقب باشید کاسه کاملا خیس نشود در نهایت یک طرح رگه دار جالب روی کارتان خواهید داشت.

لعاب کاری با بادکنک یا دست ساز

اگر می خواهید درون گلدان سرامیکی یا کوزه ای دهانه گشاد را با رنگی متفاوت از بیرون ظرف رنگ کنید استفاده از بادکنک روشی عالی برای جلوگیری از ترکیب لعاب ها با همدیگر است. شما می توانید یک بادکنک لاستیکی را تا حدی که بالاتر از دهانه گلدان قرار بگیرد باد کنید تا جایی که داخل ظرف را کاملا پر کند. سپس با دقت، خارج ظرف را درون لعاب فرو ببرید. بعد از اینکه قسمت خارجی کارتان کاملا لعاب دار شد می تواند بادکنک را بترکانید و بردارید. یکی دیگر از کاربردهای بادکنک در سرامیک ها این است که می توانید آن را تا اندازه دلخواهتان باد کنید سپس گل را دور بادکنک شکل دهید و به این ترتیب شکلی کاملا کروی بسازید. اگر می خواهید شکل های برش دار جالب بسازید باز هم استفاده از بادکنک عالی است چرا که بادکنک شکل گل را تا زمانی که گل خشک شود و بتوانید بادکنک را بترکانید تا کار را در کوره قرار دهید نگه می دارد.

انواع گل سفالگری

خاک و آب ماده اصلی گل هستند. گل همان ماده ای است که در سفالگری به آن نیاز داریم. اما چه نوع گلی برای ساخت سفال ها مناسب است و چگونه می توان گل مناسب را برای سفال سازی آماده کرد؟
برای یافتن پاسخ به این سوال با تصویرگران پویا اندیش همراه شوید تا هر آنچه در ارتباط با خاک، گل و گل مخصوص سفالگری لازم است را بدانید. اگر قبلا با گل سفالگری کار کرده باشید متوجه چسبنده بودن ان شده اید.
چسبندگی رازی است که گل معمولی را به سفال هایی زیبا تبدیل می کند.

در ارتباط با چسبندگی گل تحقیقات زیادی انجام شده است و مطالعات زیادی در مورد نوع خاک ها صورت گرفته است. تا کنون هیچ تحقیقی نتوانسته به طور شفاف علت چسبندگی یک نوع خاک را با نوع دیگر تشریح کند.
گل مخلوطی از اب و خاک است ولی همه گل ها به یک اندازه خاصیت چسبندگی ندارند. به نظر می رسد چسبندگی گل به اندازه کوچکی ذرات خاک ارتباط داشته باشد هر چه این ذرات ریزتر باشند خاک چسبنده تر است ولی علت های دیگری نیز وجود دارند. از جمله میزان جذب شیمیایی بین ذرات گل، که عامل مهمی برای چسبندگی است. گل سرامیک خالص ترین نوع گل در دنیاست که 60 درصد قشر زمین را تشکیل می دهد. کائولین خالص ترین نوع گل سرامیک در طبیعت است.

اصطلاحات مهم گل سفالگری :

خاک رس مرطوب: خاک مخلوطی که در شکل پذیرترین حالت ممکن قرار دارد و آماده ی شکل پذیری است. سختی چرم مانند: مرحله ای در فرایند خشک کردن است که میتوان شیء خاکی را
با دقت و بدون خطر عیب دار شدن، جابجا و آن را بکار برد، اما خاک همچنان به قدری قابل انعطاف است و در صورت نیاز، میتوان آنرا تغییر داد. سفال خام (حرارت ندیده): مرحله ای در تولید سفال که یک ظرف قبل از اینکه بتوان آنرا حرارت داد، از فرایند خشک سازی لازم عبور میکند. سختی استخوان مانند: خاکی که کاملا خشک شده و در شکننده ترین حالت خود، مانند بیسکوئیت، وجود دارد. سفال یکبار حرارت دیده: یک مرحله ی میانی در حرارت دهی است. ظرف سفالی بعد از حرارت دهی متخلخل است و توانایی جذب آب محلول لعاب را دارد که موجب میشود تا زمانیکه سفال حالت خود را حفظ کرده، مواد موجود در لعاب به آن بچسبند. (در صورتی که در مورد لعاب سوالی دارید علاوه بر شرکت در کلاس های آموزش لعاب تصویرگران پویا اندیش به شما پیشنهاد میکنیم از مطلب لعاب روی سفال چیست را در همین سایت مطالعه فرمایید . ) آجر شاموتی: یک ماده ی شن مانند که به گل سفالگری بدنه افزوده میشود تا کارایی و قدرت آن را افزایش داده و به کاهش انقباض خاک کمک میکند.

انواع گل سفالگری در طبیعت

خاک های سرامیکی مناسب ترین خاک برای سفالگری هستند که در طبیعت به دو صورت خالص و ترکیبی موجود می باشند.

الف- خاک های سفالگری خالص

خاک هایی سفید و خالص که با هیچ ماده دیگری ترکیب نشده اند از خاک های نوع اول سرامیک هستند. صخره های بزرگ فلدسپاتی(Feldspar) در اثر باران و تبخیر آب، فرسایش یافته و در پای خود خاک هایی را به وجود می آورند. این خاک ها همان ترکیبات سنگ مادر را در خود دارند و هنوز با عناصر دیگری در طبیعت ترکیب نشده اند. این نوع خاک را کائولن(Kaolin) گویند. این نوع از خاک ها در واقع سرامیک خالص هستند.

ب- خاک های سفالگری ترکیبی

در طی زمان خاک های ایجاد شده در طبیعت جا به جا خواهند شد. در این زمینه باد و باران نقش موثری دارند.
خاک ها در مسیر رودخانه ها با انواع مواد شیمیایی و فیزیکی ترکیب می شوند. این خاک های ترکیبی را خاک های ثانویه گویند. چنین خاک هایی با خصوصیات مختلفی که دارند می توانند برای تهیه گل در سفال سازی مورد استفاده قرار گیرند. عمده تفاوت این خاک های ترکیبی با خاک های خالص در چسبندگی آن هاست. گل از ترکیب خاک و آب با نسبت های مختلف به وجود می آید. هر گل با توجه به خاک استفاده شده، خصوصیات متفاوتی دارد. برای مثال گل حاصل از ترکیب آب و کائولن حالت چسبندگی خوبی ندارد و نمی تواند برای ساخت ظروف مورد استفاده قرار گیرد.

با ترکیب خاک های اولیه و ثانویه می توان به ترکیبات خوبی از گل های چسبنده دست یافت. کائولن یا خاک چینی سفید ، خاک خاکستری رنگ بال کلی، خاک نسوز و مقاوم به حرارت، گل استون ور در رنگ های خاکستری روشن تا قهوه ای روشن، گل معمولی، همگی از گل های سفالگری رایج هستند که به طور معمول و در ترکیب با یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرند. دلیل اصلی ترکیب کردن گل ها با یکدیگر، بالا بردن کیفیت گل سفالگری است. در ترکیب گل سفال می توان تغییراتی را در میزان چسبندگی، میزان انقباض و ترک خوردگی، تغییر در رنگ و بافت، تغییر در درجه پخت کوره و تغییر در لعاب پذیری را ایجاد کرد.

خاک های سفالگری ترکیبی

در طی زمان خاک های ایجاد شده در طبیعت جا به جا خواهند شد. در این زمینه باد و باران نقش موثری دارند. خاک ها در مسیر رودخانه ها با انواع مواد شیمیایی و فیزیکی ترکیب می شوند.
این خاک های ترکیبی را خاک های ثانویه گویند. چنین خاک هایی با خصوصیات مختلفی که دارند می توانند برای تهیه گل در سفال سازی مورد استفاده قرار گیرند.
عمده تفاوت این خاک های ترکیبی با خاک های خالص در چسبندگی آن هاست. گل از ترکیب خاک و آب با نسبت های مختلف به وجود می آید. هر گل با توجه به خاک استفاده شده، خصوصیات متفاوتی دارد.
برای مثال گل حاصل از ترکیب آب و کائولن حالت چسبندگی خوبی ندارد و نمی تواند برای ساخت ظروف مورد استفاده قرار گیرد.

با ترکیب خاک های اولیه و ثانویه می توان به ترکیبات خوبی از گل های چسبنده دست یافت. کائولن یا خاک چینی سفید ، خاک خاکستری رنگ بال کلی، خاک نسوز و مقاوم به حرارت، گل استون ور در رنگ های خاکستری روشن تا قهوه ای روشن، گل معمولی، همگی از گل های سفالگری رایج هستند که به طور معمول و در ترکیب با یکدیگر مورد استفاده قرار می گیرند. دلیل اصلی ترکیب کردن گل ها با یکدیگر، بالا بردن کیفیت گل سفالگری است. در ترکیب گل سفال می توان تغییراتی را در میزان چسبندگی، میزان انقباض و ترک خوردگی، تغییر در رنگ و بافت، تغییر در درجه پخت کوره و تغییر در لعاب پذیری را ایجاد کرد.

مراحل آماده سازی گل سفالگری

برای تهیه گل رس مورد نیاز در سفالگری باید خاک رس مناسب را در اختیار داشته باشید. هم گل و هم خاک سفالگری در فروشگاه های لوازم هنری به فروش می رسد و در صورت تمایل می توانید از گل رس آماده نیز استفاده کنید.
اگر مایلید خودتان گل سفالکری را آماده کنید با تصویرگران پویا اندیش همراه شده و دست به کار شوید.

ابتدا مقداری خاک مناسب را تهیه کنید.
توجه داشته باشید که هدف آشنایی با مراحل کار است و هنوز حرفه ای نشده اید.
خاک را می توانید از طبیعت انتخاب کنید و یا از فروشگاه خریداری کنید. خاک را از یک الک تقریبا ریز عبور دهید تا ترکیبات فیزیکی اضافی آن جدا شود.
سنگریزه، خاشاک و هر چیز اضافی با الک کردن از خاک جدا می شود. کمی آب به خاک اضافه کنید. احتمالا مقداری تراشه و خاشاک روی آب جمع شده که باید جدا کنید.
چند بار روی خاک، آب ریخته و خالی کنید تا هیچ چیز اضافی روی آب باقی نماند. خاک و آب را کمی مخلوط کنید و با دست گل را بر روی سطح دیگری قرار دهید.
بهتر است این سطح گچی باشد تا آب اضافی گل را بگیرد. اکنون به کمک هر دودست گل را ورز دهید این کار را تا وقتی گل کاملا خمیری شکل شود ادامه دهید.
مقداری از گل را آزمایش کنید تا چسبندگی لازم را داشته باشد. تکه ای از گل را لوله کنید.
اگر ترک خوردگی ایجاد شد با کمی آب دوباره گل را ورز دهید.
این گل را در یک نایلون بپیچید تا خشک نشود.

10 مزیت سفالگری برای سلامتی

فواید سفالگری :
بسیاری معتقدند که هنر سفالگری می تواند به عنوان نوعی از درمان ایفای نقش کرده و آرامش بخش باشد.
زمانی که گِل را به چرخش درمی آورید، ذهن و بدن شما در یک هم گرایی و همکاری طبیعی قرار می گیرند و اهداف و آرزوهای خلاقانه شما را احاطه می کنند.
این فعالیت فکری و هنری می تواند ذهن شما را باز کرده و شما را از شر نگرانی های بیرونی خلاص کند.
در ادامه به 10 مزیتی اشاره می کنیم که سفالگری برای شما به ارمغان می آورد.

بیان خلاقانه با سفالگری :

ابراز وجود از طریق خلق کردن اشیا، مزایای متعددی برای جسم و ذهن ما دارند.
هنر ابزار و طریقی است که می توان به وسیله آن خود را بیان کرد و سفالگری نیز، به عنوان شاخه ای از هنر، می تواند راهی برای بیان درونیات باشد.
پس یکی از فواید سفالگری : ایجاد خلاقیت با خلق کردن آثار هنری می باشد.

افزایش خوشبینی به آینده با سفالگری :

سفالگری امکان پیشرفت را فراهم می کند.
یک راه خروج از غم و اندوه است.
در خودشناسی و ابراز وجود به شما کمک می کند و اعتماد به نفس و عزت نفس را بالا می برد.
پس یکی از فواید سفالگری : ایجاد حس خوب و مثبت است، که این حس در جنبه های مختلف زندگی باعث حرکت و موفقیت شخص می شود.

سفالگری و تاثیر آن در افزایش تمرکز :

سفالگری شما را قادر می سازد تا نگرانی های زندگی را فراموش و روی خلق کردن شی موردنظر تمرکز کنید.
طی انجام این کار، عوامل بیرونی تأثیری روی کار شما نمی گذارند و تمام زمان و انرژی شما صرف خلق کردن می شود.
توانایی تمرکز کامل روی یک کار، به ذهن کمک می کند تا به آرامش رسیده و رشد کند.
این کار متعاقباً به شما کمک خواهد کرد در مسائل دیگر زندگی نیز تمرکز خوبی داشته باشید.
پس یکی از فواید سفالگری : افزایش تمرکز است، که هر کسی در زندگی خود به آن نیاز زیادی دارد.

4. اکتشاف و آزمایش به کمک سفالگری :

سفالگری به شما کمک می کند تا قدرت خلاقیت خود را بروز دهید؛ قدرتی که ذاتاً به رشد ما و نحوه ارتباط ما با محیط پیرامون مربوط است.
این یک روش خیلی خوب برای تمام سنین است تا کارهایی را که می توانند انجام دهند کشف کنند.
شاید شما خیلی بیشتر از آنچه فکرش را می کنید خلاق باشید و از طرف دیگر، در سفالگری درست و غلطی وجود ندارد و دست شما برای اعمال خلاقیت کاملاً باز است.

5. کاهش استرس با سفالگری :

دستان ما یکی از خروجی های ابراز خلاقیت است و حس لامسه اهمیت بسیار بالایی در این زمینه دارد. شکل دادن به گِل و تولید محصول نهایی نیازمند تمرکز بسیار بالایی است، بنابراین عوامل بیرونی که حواس را پرت کنند به حداقل رسیده و درنتیجه، استرس ها و نگرانی ها نیز کاهش می یابند. پس یکی از فواید سفالگری : ایجاد آرامش می باشد.

6. سفالگری ، ورزشی برای دست ها، مچ ها و بازوها :

با اینکه حرکات لازم برای انجام سفالگری آرام هستند اما دست ها ، مچ ها و بازوها را تقویت می کنند. به همین دلیل است که سفالگری برای کسانی که دچار آرتریت(arthritis) (ورم مفاصل) دست هستند توصیه می شود زیرا حرکات مفصلی را تقویت کرده و موجب چالاکی اندام های دست می شود. پس یکی از فواید سفالگری : تقویت عضلات دست ها می باشد.

7. سفالگری ، مشوقی برای اجتماعی شدن :

سفالگری گاهی اوقات، به عنوان فعالیتی که هم ذهن و هم جسم فرد را درگیر می کند، بهترین سرگرمی برای افرادی است که ترجیح می دهند انرژی خود را به صورت درونی تخلیه کنند.
گرچه، با شرکت در سفالگری های گروهی، افراد می توانند با اعتمادبه نفس بالایی با سفالگران دیگر ارتباط اجتماعی برقرار کنند و درعین حال، سکوت و آرامش نیز بر جو حاکم باشد.
جوّ معمولاً خودمانی سفالگری باعث می شود تا آن دسته از استرس های اجتماعی که جلوی آغاز مکالمه و معاشرت را می گیرند، به حداقل رسیده یا حذف شوند.

8. سفالگری ، یک تسکین دهنده طبیعی :

گاهی اوقات استرس منجر به بروز درد و ناراحتی در نقاط مختلف بدن می شود. بسیاری از کارشناسان و افراد معتقدند که سفالگری، یک سرگرمی است که استرس را کاهش و عزت نفس را افزایش می دهد؛ به همین دلیل است که این هنر می تواند دردهای ناشی از استرس را به صورت کاملاً طبیعی تسکین بخشد.

9. ضبط خاطرات با سفالگری :

حفاری های باستان شناسی برای بازیابی مصنوعات ساخته دشت بشر در تمدن های گذشته انجام می شوند. برخی از مصنوعاتی که توانسته اند برای هزاران سال سالم بمانند، سفالی هستند؛ بنابراین اثر هنری شما این پتانسیل را دارد که جاودانه شود. حتی اگر به کشف شدن اثر خود توسط تمدن های آینده امید نداشته باشید، می توانید با قرار دادن آن در ویترین خانه، این موفقیت را در آینده مرور و احساس غرور کنید.

10. ارتقای کیفیت زندگی به کمک سفالگری :

هنر، یکی از مهم ترین سرگرمی ها در جهت ابراز وجود است. این یکی از راههای مناسبی است که می توانید با خودتان ارتباط برقرار کرده و به رشد جسم و ذهنتان کمک کنید.
شروع به خلق آثار جدید، یادگیری تکنیک های نوین و تمام کردن آثار قبل موجب تعهدی در طول زندگی می شود که همواره به دنبال یادگیری و حفظ یک سرگرمی پربازده باشید.

هنرهای مرتبط با سفالگری

هنر ساخت سفال را سفالگری گویند و این هنری است که به ساخت محصولاتی از گل می پردازد.
ماده اولیه برای سفال گری و ساخت سفال خاک و آب است.
خاک های مورد استفاده در سفالگری از نوع خاک هایی هستند که قابلیت شکل پذیری را دارا می باشند.
خاک خالص سفالگری در ترکیب با مواد آلی دیگر تبدیل به خاک هایی با خواص ظاهری و شیمیایی مختلفی می شود که می توان در ساخت اشیا گوناگون از آن استفاده کرد.
سفال محصولی است که با فرم دادن به انواع خاک های رس به روش های گوناگون ساخته می شود.
فرم دهی گل با روش های دستی، ورقه ای، لوله ای و چرخ کاری انجام شده و محصول نهایی تحت حرارت بالای 800 تا 900 درجه سانتی گراد در کوره های مخصوص قرار می گیرد.

انواع ظروف، گلدان، اشیاء تزئینی و مختلف سفالی به صورت ساده با فرم دهی و حرارت دهی پدید آمده اند.
این هنر زیبا از هنرهای قدیمی ایران است که توانسته در دکوراسیون و هنرهای مدرن امروزی هم جایگاه مناسبی به دست آورد.
به طوری که رشته هایی فرعی منشعب از سفال سازی و در ارتباط با سفالگری توانسته اند به حرفه ای درآمدزا برای علاقه مندان به سفالگری تبدیل شوند.

هنرهای مرتبط با سفالگری : مهره سازی خرمهره سازی

ساخت مهره از سفال که در اصطلاح خرمهره سازی نامیده می شود، یکی از هنرهای مرتبط با سفالگری است. هنر مهره سازی، قدمتی 6 هزار ساله دارد. مهره سازی ساخت مهره های سفالی فیروزه ای رنگ است
که برای ساخت لوازم تزئینی برای چشم زخم استفاده می شود. ماده اولیه خرمهره سازی سیلیس ریز و پودر شده، سریش، پودر گیاه اشنو و قلیا است که با نسبت های مناسبی با هم ترکیب می شوند.

مهره سازی در ایران

در ایران نیز مهره سازی رواج دارد. قم یکی از استان هایی است که در ساخت مهره های تزئینی و چشم زخم فعالیت دارد.

نحوه ساخت مهره به طور خلاصه :

خمیرهای آماده شده در دست شکل گرفته و تبدیل به گلوله هایی به اندازه 2 سانتیمتر می شود. این گلوله ها با چرخ مته سوراخ می شوند تا قابلیت به بند کشیدن را پیدا کنند. مهره های ساخته شده باید خشک شده و آماده رنگرزی شود. لعابی قلیایی از اکسید مس ماده ای است که برای رنگرزی مهره های سفالی به کار می رود. خرمهره ها را باید در کوره و تحت دمای مناسب پخت. طریقه رنگرزی، مواد رنگی و پخت در کوره، فوت و فن هایی دارد که استادکاران قدیمی در قم می دانند. محصول نهایی مهره هایی به رنگ فیروزه ای است که آماده ساخت نهایی است.